Lạnh đầu ngón tay, ngón chân là một trong những dấu hiệu cảnh báo bệnh có thể tiến triển nặng mà bệnh nhân Covid-19 tự cách ly, theo dõi sức khỏe tại nhà phải đặc biệt chú ý.
F0 cần chuẩn bị những gì?
Tại TPHCM, người mắc Covid-19 được xuất viện sau 7 ngày và người mắc mới phát hiện tại cộng đồng, không triệu chứng lâm sàng, không yếu tố nguy cơ thì được cách ly tại nhà trong 14 ngày (Ảnh minh họa).
Theo TS Nguyễn Thu Anh, Giám đốc Viện nghiên cứu Y khoa Woolcock Việt Nam, có 4 việc các F0 tự cách ly và điều trị tại nhà cần làm, đó là:
- Bình tĩnh và lên kế hoạch cho quá trình tự theo dõi và chăm sóc sức khỏe tại nhà.
- Bảo vệ người khác không bị lây nhiễm.
- Giữ sức khỏe, nâng cao hệ miễn dịch.
- Phát hiện sớm dấu hiệu nặng để kịp thời tới bệnh viện.
Để thực hiện tốt những việc nêu trên, bệnh nhân cần phải chuẩn bị đủ:
- Thực phẩm dinh dưỡng cho ít nhất 14 ngày.
- Đồ phòng dịch như: khẩu trang, nước sát khuẩn, tấm che mặt, túi đựng rác, quần áo bảo hộ…
- Các loại thuốc như: thuốc hạ sốt, oresol, thuốc giảm ho, long đờm, thuốc điều trị các bệnh nền mà người bệnh mắc phải (nếu có).
- Một số thiết bị để theo dõi sức khỏe như: máy đo độ bão hòa oxy trong máu (SpO2), nhiệt kế, máy đo huyết áp (nếu có), bảng theo dõi sức khỏe…
Tự theo dõi sức khỏe như thế nào?
Máy đo SpO2.
TS Thu Anh cho hay, có 3 thông số quan trọng mà các F0 cần theo dõi thường xuyên là độ bão hòa oxy trong máu, nhịp thở và nhiệt độ cơ thể.
"Bên cạnh 3 thông số này, bệnh nhân cũng cần phải lắng nghe cơ thể mình để sớm phát hiện các dấu hiệu, triệu chứng khác thường. Các thông tin này đều cần được cập nhật vào bản theo dõi sức khỏe", TS Thu Anh phân tích.
Theo chuyên gia này, việc đo SpO2 giúp đánh giá tiến triển bệnh khi mắc Covid-19. Để đo SpO2 bằng máy đo chuyên dụng cần thực hiện 6 bước sau:
Bước một: Bỏ móng tay giả hoặc lau sạch sơn móng tay (nếu có).
Bước 2: Nghỉ ngơi ít nhất 5 phút trước khi đo.
Bước 3: Xoa 2 tay vào nhau để làm ấm ngón tay.
Bước 4: Đưa ngón trỏ hoặc ngón giữa vào miệng máy để ngón tay được kẹp chặt và bật máy.
Bước 5: Giữ yên máy đo và ngón tay trong một phút cho đến khi số đo được ổn định hơn 5 giây.
Bước 6: Xem kết quả và ghi lại chỉ số cao nhất mà bạn đo được.
Về cách đọc kết quả đo SpO2, theo TS Thu Anh, nếu kết quả nằm trong khoảng 95-99% là bình thường; 93-94% khi đang nằm, ngồi và kiểm tra lại sau một tiếng thấy giá trị không đổi tức là có dấu hiệu thiếu oxy; nếu kết quả từ 92% trở xuống tức là đã bị giảm oxy trong máu.
"Lưu ý rằng, với người mới đo lần đầu hoặc đang lo lắng thường sẽ bị điều chỉnh nhịp thở theo phản xạ dẫn đến chỉ số SpO2 thấp. Trong trường hợp này, đừng quá lo lắng, hãy nghỉ ngơi và chờ đo lại sau một giờ đồng hồ. Nếu kết quả đo SpO2 thấp cả 2 lần đo thì cần liên hệ với cán bộ y tế.", TS Thu Anh chia sẻ, "Ngoài ra, những người có bệnh hô hấp mạn tính thì chỉ số SpO2 sẽ thấp, nên khi mới mua máy hãy đo ngay chỉ số này và so sánh với các lần đo sau".
Sau khi đo chỉ số SpO2, cần đo thêm nhịp thở và nhiệt độ cơ thể. Đối với chỉ số nhịp thở có thể đo bằng cách đặt tay lên ngực, thư giãn, thở đều và đếm số lần lồng ngực nhô lên trong một phút.
Nhịp thở bình thường sẽ ở mức 16-20 lần/phút.
Nên đo các chỉ số ít nhất 3 lần/ngày và vào các khung thời gian cố định, ví dụ như trước khi ăn. Các kết quả cần cập nhật đầy đủ vào bản theo dõi.
Dấu hiệu cảnh báo bệnh có nguy cơ diễn biến nặng
Lạnh đầu ngón tay, ngón chân là một trong những dấu hiệu cảnh báo bệnh có thể tiến triển nặng.
Theo TS Thu Anh, khi người bệnh có các dấu hiệu sau đây cần gọi ngay cho cơ quan y tế vì đó có thể là chỉ báo bệnh diễn tiến nặng:
- Chỉ số SpO2 dưới 95% (Đã thực hiện các bước đo lại như đã đề cập ở trên).
- Nhịp thở khi thư giãn nhiều hơn 24 lần/phút.
- Cảm thấy ngực bó thắt, khi hít sâu thấy đau tăng lên trong ngực.
- Thấy khó thở, hụt hơi khi vận động, mệt lả không nói được đủ câu.
- Lẫn lộn về thời gian, địa điểm. Không nhớ rõ mình đang ở đâu, không biết lúc này là mấy giờ.
- Thấy da xanh, môi nhợt nhạt.
- Không tự cầm được cốc nước, không tự đi hay tự ăn uống được.
- Lạnh đầu ngón tay, ngón chân.
"Tuy nhiên, cũng có những người không có bất kỳ triệu chứng nào nhưng nồng độ oxy trong máu lại thấp vì khi nhiễm virus SARS-CoV-2 có thể gây ra tình trạng thiếu oxy thầm lặng. Vì vậy việc đo SpO2 đều đặn là vô cùng cần thiết", TS Thu Anh lưu ý.
Lưu ý khi chăm sóc sức khỏe
Trong trường hợp bệnh nhân bị sốt, có thể uống paracetamol theo chỉ dẫn của nhà sản xuất. Tuy nhiên, TS Thu Anh lưu ý, nếu bệnh nhân bị dị ứng với paracetamol hoặc đang bị viêm gan, men gan cao tuyệt đối không uống loại thuốc này.
"Thay vào đó, bệnh nhân có thể lau người bằng nước ấm, lấy khăn lạnh chườm trán, mặc áo quần thoáng để giảm nhiệt độ cơ thể", chuyên gia này khuyến nghị.
Đặc biệt, khi nhiễm bệnh nhiều người bị thiếu nước, thiếu kali nên việc uống nước đầy đủ, uống bổ sung oresol pha đúng theo hướng dẫn sẽ giúp bệnh nhân đỡ mệt mỏi đi rất nhiều.
Trong trường hợp cảm thấy khó thở, bệnh nhân có thể nằm sấp, bằng cách nằm trên giường phẳng rồi kê gối ở đầu và kê chăn ở bụng, có thể chuyển sang nằm nghiêng hay bất cứ tư thế nào khiến bệnh nhân dễ thở đều sẽ giúp cải thiện trao đổi oxy trong phổi. Khi cơ thể có đủ oxy sẽ có thể tăng cường khả năng chống lại sự xâm nhập, tấn công của virus.
Bên cạnh đó, chuyên gia này cũng nhấn mạnh về tầm quan trọng của chế độ dinh dưỡng trong quá trình F0 tự cách ly, chăm sóc sức khỏe tại nhà.
"Cần ăn uống khoa học đảm bảo đủ và cân bằng dinh dưỡng để tăng cường sức đề kháng, bởi đây là nhân tố quan trọng để giúp bạn chiến thắng virus và vượt qua bệnh tật", TS Thu Anh cho hay.
Minh Nhật
