Thông thường, trong mô hình Ponzi, tiền đầu tư hoặc góp vốn thay vì được sử dụng để tái đầu tư sinh ra lợi nhuận thì lại được dùng đề trả cho nhà đầu tư trước đó.
Để hạn chế người tham gia rút vốn khi đến hạn, các đối tượng lừa đảo thường đưa ra mời chào các gói đầu tư tiếp với lãi suất cao hơn.
Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương) vừa phát đi thông báo về một loạt dấu hiệu để người dân có thể nhận biết mô hình kinh doanh thu hút đầu tư kiểu Ponzi.
4 dấu hiệu để nhận diện mô hình Ponzi gồm: Kêu gọi đầu tư làm giàu nhanh; hứa hẹn trả lãi với lãi suất cao ngất; cam kết không có rủi ro hoặc rủi ro đầu tư rất thấp, hoàn vốn theo tỷ lệ cố định. Dấu hiệu cuối cùng là khó rút vốn. Cụ thể, để hạn chế người tham gia rút vốn khi đến hạn, các đối tượng lừa đảo thường đưa ra mời chào các gói đầu tư tiếp với lãi suất cao hơn.
Khái niệm Ponzi là một mô hình kinh doanh được đặt theo tên một người Mỹ gốc Italia tên gọi Charles Ponzi từ đầu thế kỷ 20. Theo Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, điểm nổi bật của mô hình Ponzi là việc hứa hẹn lãi suất đầu tư rất lớn, gấp nhiều lần lãi suất thông thường do các tổ chức tín dụng áp dụng.
Mô hình này thường yêu cầu, kêu gọi, dụ dỗ người tham gia góp vốn đầu tư liên tục. Mô hình sụp đổ khi một lượng lớn các nhà đầu tư đã tham gia đột nhiên rút vốn hoặc không thể kêu gọi thêm nhà đầu tư mới.
Thông thường, trong mô hình Ponzi, nhà đầu tư được chào mời tham gia các dự án đầu tư với lãi suất hấp dẫn, tỷ lệ hoàn vốn cao. Tuy nhiên, theo Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, tiền đầu tư hoặc góp vốn thay vì được sử dụng để tái đầu tư sinh ra lợi nhuận để trả lãi thì lại được dùng để trả cho nhà đầu tư trước đó và bản chất không có bất kỳ hoạt động đầu tư sinh lời nào.
Vụ lừa đảo theo mô hình Ponzi lớn nhất tính đến nay do Berni Madoff, một trùm kinh doanh tài chính Phố Wall cầm đầu với số lượng nạn nhân đến từ nhiều quốc gia khác nhau với số tiền thiệt hại lên tới 65 tỷ USD.
Để tăng độ hấp dẫn, những người tổ chức mô hình Ponzi thường sử dụng những dự án liên quan đến các sản phẩm công nghệ mới để thu hút các nhà đầu tư. Đặc biệt, việc các đồng tiền ảo như Bitcoin, được chấp nhận sử dụng tại một số quốc gia như một loại tiền và có thể được giao dịch trên các sàn giao dịch trực tuyến hoặc được sử dụng để mua hàng hóa hoặc dịch vụ có thể dẫn tới nguy cơ những kẻ lừa đảo sử dụng mô hình Ponzi để thu hút các nhà đầu tư vào các loại tiền ảo tương tự.
Nguyễn Mạnh
