Mỹ đã đẩy mạnh hoạt động quân sự tại các vùng biển gần Trung Quốc trong năm nay khi nguy cơ đối đầu giữa hai cường quốc ngày càng tăng lên.
Các tàu hải quân Mỹ và Australia diễn tập tại Biển Đông hồi tháng 4. (Ảnh: Reuters)
Theo SCMP, tính từ đầu năm đến nay, các máy bay của lực lượng vũ trang Mỹ đã tiến hành 39 chuyến bay trên biển Hoa Đông, biển Đông, Hoàng Hải và eo biển Đài Loan, gấp 3 lần so với số chuyến bay được thực hiện trong cùng kỳ năm 2019. Hai trong số các chuyến bay này áp sát Hong Kong, một động thái hiếm hoi của quân đội Mỹ vì đây là khu vực nằm gần Trung Quốc đại lục.
Thông báo của Không quân Mỹ ngày 30/4 cho biết, 2 máy bay ném bom chiến lược B-1B Lancer thuộc Không đoàn Ném bom số 28 tại căn cứ không quân Ellsworth ở bang South Dakota đã thực hiện chuyến bay kéo dài 32 giờ để tiến hành nhiệm vụ tại Biển Đông.
Chỉ trong 4 tháng đầu năm nay, Hải quân Mỹ đã thực hiện 4 cuộc tuần tra đảm bảo tự do hàng hải tại Biển Đông, trong khi cả năm 2019, Mỹ chỉ thực hiện 8 cuộc tuần tra như vậy. Cuộc tuần tra mới nhất diễn ra vào ngày 29/4, khi tàu tuần dương mang tên lửa dẫn đường USS Bunker Hill đi qua quần đảo Trường Sa. Trước đó, ngày 28/4, tàu khu trục USS Barry của Mỹ cũng tiến hành hoạt động tuần tra gần quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, theo Reuters.
Ngày 8/5, tàu tác chiến cận bờ USS Montgomery và tàu tiếp vận USNS Cesar Chavez của Mỹ cũng hoạt động tại Biển Đông. Theo Navy Times, hai tàu này đã thực hiện cuộc tuần tra hàng hải gần khu vực hoạt động của tàu khoan dầu West Capella của Malaysia. Tàu Malaysia gần đây bị các tàu cá và tàu hải cảnh Trung Quốc quấy rối khi đang tiến hành khoan thăm dò tại hai mỏ dầu ở Biển Đông.
“Các lực lượng của chúng tôi hoạt động trên không, trên biển và tại vùng biển quốc tế ở Biển Đông theo quyết định của chúng tôi, phù hợp với các quy tắc hàng hải và luật quốc tế, cho thấy phạm vi hoạt động rộng lớn của hải quân chúng tôi ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương”, Chỉ huy Nhóm tấn công viễn chinh số 7 Fred Kacher cho biết.
Mặc dù Mỹ không có tuyên bố chủ quyền hàng hải ở Biển Đông hay biển Hoa Đông, song nước này vẫn duy trì hiện diện quân sự mạnh mẽ trong khu vực để thể hiện sự ủng hộ đối với các đồng minh và phản đối việc Trung Quốc xây dựng các cơ sở quân sự trái phép cũng như lập trường ngày càng hung hăng của Bắc Kinh.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper cho biết ông muốn tăng cường đầu tư quân sự trong khu vực. Ông chủ Lầu Năm Góc ngày 5/5 cho biết việc tăng cường các hoạt động đảm bảo tự do hàng hải và các chuyến bay quân sự khiến Trung Quốc khó dự đoán tình hình hơn.
“Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương Mỹ đã làm tốt việc duy trì hiện diện vũ lực, răn đe, năng lực và sự sẵn sàng mà chúng ta cần trong khu vực”, Bộ trưởng Esper nói thêm.
“Chúng tôi muốn đảm bảo duy trì luật biển và các quy tắc quốc tế vốn đã tồn tại hàng chục năm. Chúng tôi nhận thấy Trung Quốc tiếp tục nỗ lực bẻ cong, thay đổi những quy tắc này, sau đó định hình các quy tắc theo cách có lợi cho họ”, ông Esper nhấn mạnh.
Mỹ chuẩn bị cho tương lai
Tàu USS Bunker Hill của Mỹ di chuyển vào vị trí diễn tập huấn luyện với tàu HMAS Parramatta của Australia tại Biển Đông hồi tháng 4. (Ảnh: Reuters)
Mặc dù Mỹ và Trung Quốc đều đang đương đầu với đại dịch Covid-19, song cả hai nước đều không giảm hoạt động quân sự trong khu vực.
Drew Thompson, cựu quan chức quốc phòng Mỹ và hiện là nhà nghiên cứu cấp cao tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu thuộc Đại học Quốc gia Singapore, nhận định “quân đội Trung Quốc vẫn hoạt động tích cực giữa dịch Covid-19, và họ không có biểu hiện giảm bớt các chiến dịch”.
Máy bay của quân đội Trung Quốc đã thực hiện ít nhất 6 chuyến bay gần vùng trời Đài Loan trong năm nay, trong khi nhóm tàu sân bay Liêu Ninh cũng được nhìn thấy xuất hiện 2 lần ở vùng biển gần hòn đảo này.
Bộ chỉ huy Chiến khu phía Nam của quân đội Trung Quốc, lực lượng phụ trách hoạt động ở Biển Đông, cũng thông báo đã tham gia một cuộc diễn tập huấn luyện chống ngầm hồi tháng 4.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hồi tháng 4 cho rằng Trung Quốc “đang lợi dụng sự tập trung của thế giới vào cuộc khủng hoảng Covid-19 để thực hiện hành vi gây hấn”, bao gồm hành vi “cưỡng ép các nước láng giềng tại Biển Đông”.
Timothy Heath, chuyên gia an ninh tại viện nghiên cứu Rand Corporation (Mỹ), nhận định việc Mỹ tăng cường hoạt động quân sự trong khu vực sát sườn Trung Quốc một phần do sự thất bại của các nỗ lực ngoại giao nhằm giải quyết cuộc xung đột giữa Bắc Kinh và Washington.
“Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với vùng biển quốc tế có ý nghĩa quan trọng với thương mại toàn cầu cũng như an ninh của Mỹ”, ông Heath cho biết.
“Để củng cố các yêu sách của mình, Trung Quốc đã tăng cường các hoạt động xây đảo nhân tạo tại Biển Đông, đẩy mạnh tuần tra và triển khai quân sự, cưỡng ép các nước láng giềng chấp nhận yêu sách của Bắc Kinh. Điều này khiến Mỹ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc cũng phải tăng cường hoạt động quân sự tại Biển Đông để gửi một thông điệp rõ ràng rằng, Washington nghiêm túc trong việc duy trì vị thế quốc tế ở Biển Đông và vùng biển trong chuỗi đảo thứ nhất, đồng thời đánh tín hiệu về sự sẵn sàng của Mỹ trong việc ủng hộ các cam kết với đồng minh”, chuyên gia Heath cho biết thêm.
Ông Heath cho rằng mặc dù Mỹ không có ý định xung đột quân sự với Trung Quốc trong tương lai gần, nhưng Washington vẫn chuẩn bị cho tương lai.
“Mỹ nhiều năm không đầu tư vào việc xây dựng một lực lượng có khả năng cạnh tranh với các lực lượng quân sự tiên tiến về công nghệ như Trung Quốc. Mỹ dường như chọn cách chấp nhận sự sụt giảm về năng lực ngắn hạn để đối phó với một cuộc xung đột, đổi lại Mỹ sẽ giải phóng nguồn lực cho các đầu tư dài hạn”, chuyên gia Heath nhận định.
Song Zhongping, nhà bình luận quân sự tại Hong Kong, cho rằng cuộc xung đột giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ vượt ra ngoài phạm vi quân sự.
“Các vấn đề Đài Loan và Biển Đông là lợi ích cốt lõi của Trung Quốc, và Mỹ đang khai thác điều đó để gây sức ép lên Bắc Kinh và cản trở sự phát triển của Trung Quốc. Đây sẽ là cuộc xung đột toàn diện, không chỉ liên quan đến xung đột quân sự mà còn xung đột trong các lĩnh vực khác như hệ tư tưởng, văn hóa, thương mại”, ông Song bình luận.
Tuy nhiên, Zack Cooper, nhà nghiên cứu tại Viện nghiên cứu American Enterprise ở Washington, cho rằng xét dưới góc độ lịch sử, mức độ hoạt động quân sự của Mỹ trong khu vực hiện chưa đến mức cao bất thường.
“Mỹ vẫn duy trì hiện diện quân sự quy mô lớn tại Đông Á từ đầu năm 1940 và không tăng đột biến trong năm qua. Các lực lượng của Mỹ hoạt động hàng ngày trên toàn Đông Á, thường tiến hành các hoạt động duy trì hiện diện và đảm bảo tự do hàng hải. Do vậy, việc tiến hành thêm 1 hoặc 2 hoạt động tự do hàng hải cũng chỉ là thay đổi nhỏ xét dưới góc độ này”, ông Cooper cho biết.
Thành Đạt
Tổng hợp
